پرسش درباره‌ی مسائل بنیادیِ ایران و ریشه‌ی بحران‌های امروز را در این نوبت با مهرزاد بروجردی مطرح کرده‌ایم. دکتر بروجردی پژوهشگر و استاد علوم سیاسی دانشگاه سیراکیوز در نیویورک است، و تازه‌ترین کتاب او، ایران پس از انقلاب به معرفی چهره‌های مهم در حاکمیت جمهوری اسلامی از ابتدای انقلاب، و پیوندهای قومی و طبقاتی میان آنان پرداخته است.
در اواخر قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم، تجددطلبانی از ایران، افغانستان، ژاپن، و ترکیه می‌کوشیدند با بهره‌گیری از علم نژادِ غربی، سفیدپوست بودن ملت‌های خود را در برابر انظار غربیان به اثبات برسانند، در هنگامه‌ی کشمکش‌های ضداستعماری اعتماد به نفس جوامع خود را بهبود ببخشند، و با استفاده از صلاحیت نژادی احتمال رسیدن به تمدن را بالاتر ببرند. در این میان مورد ترکیه به سبب گستردگی مبارزاتش برای سفید بودن، بسیار جذاب است.
اوایل دهه‌ی ۱۳۸۰ وقتی که پس از سال‌ها به ایران بازگشتم، به دنبال تعریف انواع فمینیسم در ایران، به عنوان راهی برای شناخت بیشتر جنبش زنان در ایران بودم. در آن زمان، فمینیسم اسلامیِ حکومتی، فمینیسم اسلامیِ غیرحکومتی، فمینیسم مسلمان و فیمینیسم سکولار، چهار نوع فمینیسمی بود که نشانه‌های آن در بین فعالان زن در ایران دیده می‌شد.
آیا بحران‌های امروز ایران ریشه در مسئله‌ای بنیادی و تاریخی دارد؟ مسایل اصلی ایران چیست؟ آیا این مسائل مختص به ایران است و نیاز به نگرش و راه‌حل‌های ایرانی دارد یا باید از تجربه‌های جهانی بیاموزیم؟ در ادامه‌ی سلسله گفتگوهای آسو درباره‌ی مسائل بنیادی ایران، این سؤالات را با دکتر تورج اتابکی، پژوهشگر ارشد در پژوهشکده‌ی بین‌المللی تاریخ اجتماعی در آمستردام مطرح کرده‌ایم.
چه می‌شود اگر مهم‌ترین دلیل پیوستن افراد به گروه‌های راست‌گرای افراطی، هویت مردانه باشد و نه ایدئولوژیِ نژادپرستانه؟ این همان ادعای اصلیِ مایکل کیمِل، جامعه‌شناس آمریکایی، در کتاب جدیدش است. عنوان این کتاب چنین است: شفایافتن از نفرت: مردان جوان چطور به افراط‌گراییِ خشونت‌آمیز روی می‌آورند و از آن دست برمی‌دارند. او در این کتاب علل پیوستن (و گسستن) مردان جوان از گروه‌های راست‌گرای افراطی در آلمان، سوئد و آمریکا را بررسی کرده است.
پس از فروریختنِ دیوارِ برلین که به وحدت آلمان انجامید، قرن ۲۱ نوید دورانی بدون مرز و دیوار را می‌داد. اما این روزها انگار دیوارها و نرده‌های مرزی در حال بازگشت‌اند، دیوارهایی که گویی قرار است همه‌ی مشکلاتِ بشر را حل کنند. دیوارهایی که نظم و حاکمیت ملی را وعده می‌دهند و قرار است از ورودِ مهاجران غیرقانونی جلوگیری کنند.
پرسش درباره‌ی مسایل بنیادی ایران را این بار با دکتر عباس امانت مطرح کرده‌ایم. عباس امانت استاد دانشگاه ییل و از سرشناس‌ترین مورخان ایرانی است، و تازه‌ترین کتاب او، «ایران، تاریخ دوران نوین» به تاریخ پانصد ساله‌ی ایران از آغاز دوران صفوی تا عصر حاضر می‌پردازد.
آیا مسئله‌ای بنیادی در ایران وجود دارد که منشأ و اساس مسائل امروز جامعه‌ی ایران است؟ ریشه‌ی بحران‌هایی که در ایران داریم کجاست؟ در ادامه‌ی گفتگوها درباره‌ی مسائل بنیادی ایران، این سؤالات را با کاظم کردوانی در میان گذاشته‌ایم. دکتر کردوانی، جامعه شناس و دبیر سابق کانون نویسندگان ایران، و از رهبران پیشین کنفدراسیون دانشجویان است، و نوشته‌های پرشماری درباره‌ی مباحث فرهنگی-سیاسی ایران دارد.