مقاله

۱. انرژی‌های تجدیدپذیر سال بی‌سابقه‌ای را پشت سر گذاشتند

بر اساس گزارشی که در ژانویه منتشر شد، در سال 2020 برای نخستین بار در اروپا میزان تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر از میزان برق تولیدشده از سوخت‌های فسیلی فراتر رفت ــ نشانه‌ی از گسترش سریع انرژی‌های بادی و خورشیدی.

بریتانیا نیز در آوریل، «سبزترین روز» خود در تاریخ را سپری کرد. در همین حال، گزارش دیگری نشان داد که اکنون انرژی‌های بادی و خورشیدی از نظر مالی عملکرد بهتری از سوخت‌های فسیلی دارند زیرا سرمایه‌گذاران متخصص به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر روی آورده‌اند.

 

۲. پیشرفت در مبارزه با ابولا و مالاریا

همه‌گیری ویروس ابولا که در فوریه در گینه آغاز شد در ژوئن پایان یافت. 12 نفر بر اثر ابتلا به این ویروس جانِ خود را از دست دادند. هرچند مرگ هر انسانی نوعی تراژدی است اما مقایسه‌ی این رقم با بیش از 11 هزار نفری که در سال‌های 2013 تا 2016 بر اثر ابتلا به این ویروس جان باختند حاکی از پیشرفتی چشمگیر در مقابله با این ویروس در غرب آفریقاست.

در همین حال، مبارزه‌ی 70‌ ساله‌ی چین با مالاریا موثر واقع شد و سازمان بهداشت جهانی تأیید کرد که این بیماری در چین ریشه‌کن شده است.

 

۳. پیشرفت‌های پزشکی میلیون‌ها نفر را امیدوار کرد

در حالی که کووید-19 در صدر اخبار پزشکی بود، پیشرفت‌های پزشکیِ فراوان دیگری در سال 2021 رخ داد. یک واکسن مالاریا تأیید شد، که می‌تواند جان هزاران نفر را در آفریقا نجات دهد؛ آزمایش بر روی یک واکسن سرطان پستان در آمریکا آغاز شد؛ و نرم‌افزار رایانه‌ای مغزخوانی به یک مرد فلج اجازه داد که برای اولین بار روی یک رایانه جملاتی بنویسد.

تزریق داروی ایدز به جای مصرف قرص‌های روزانه در بریتانیا آغاز شد؛ نتایج اولیه‌ی آزمایش یک داروی سرنوشت‌ساز سرطان مغز نویدبخش بود؛ و معلوم شد که توالی‌یابی ژنتیکیِ کامل می‌تواند تشخیص بیماری‌های نادر را بهبود بخشد.

 

۴. پیشرفت‌های اجتماعی در دنیا افزایش یافت

به‌رغم جنگ‌های فرهنگی، ناسیونالیسم خزنده و گسترش خودکامگی، دنیا از نظر اجتماعی مترقی‌تر شده است.

این ادعا مبتنی بر جدیدترین «نمایه‌ی پیشرفت اجتماعی» است. این نمایه از سال 2011، پیشرفت 167 کشور در زمینه‌هایی مثل حقوق، دستیابی به آموزش، کیفیت مراقبت‌های درمانی و بهداشتی، امنیت شخصی و کیفیت محیط زیست را ارزیابی کرده است.

یافته‌ها عمدتاً امیدبخش است: در سال 2021، 147 کشور در مقایسه با یک دهه‌ی قبل امتیاز بیشتری کسب کردند و فقط 4 کشور (آمریکا، برزیل، سوریه و سودان جنوبی) پسرفت کردند. نتیجه‌گیریِ نویسندگان گزارش این بود: «پیشرفت اجتماعی در سراسر دنیا در حال گسترش است.»

 

۵. حقوق اقلیت‌های جنسی در تعداد بیشتری از کشورها تقویت شد

در سال 2021، شمار بیشتری از کشورها قوانینی برای مقابله با تبعیض علیه اقلیت‌های جنسی وضع کردند، هرچند هنوز باید کارهای فراوان دیگری انجام شود.

سوئیس (سرانجام) به ازدواج همجنس‌گرایان آری گفت؛ کانادا لایحه‌ای برای ممنوعیت «درمان همجنس‌گرایی» تصویب کرد؛ مونته‌نگرو شاهد ثبت اولین نمونه از پیوند مدنی میان یک زوج همجنس‌گرا بود؛ و بوتسوانا با رد فرجام‌خواهیِ دولت، حکم به اِبرام قانون جرم‌زدایی از همجنس‌گرایی داد.

در دیگر کشورها، بعضی از اعضای اقلیت‌های جنسی به مناصب عالی‌رتبه‌ی سیاسی دست یافتند. تِسا گانسِرِر و نیک اسلاویک به نخستین زنان ترنس‌جندری تبدیل شدند که به کرسی‌های پارلمانی در آلمان دست یافتند؛ ادواردو لایت به اولین فرماندار علناً همجنس‌گرای برزیل تبدیل شد؛ و سارا مک‌براید به‌عنوان نخستین سناتور ترنس‌جندر سنای ایالتی در آمریکا سوگند یاد کرد.

 

۶. گروه‌های بومی هم به پیروزی‌هایی دست یافتند

در سال 2021، بومی‌ها در بسیاری از نقاط دنیا همچنان با تبعیض مواجه بودند اما نشانه‌هایی از پیشرفت هم دیده شد.

استرالیا سرانجام قول داد که به استرالیایی‌های بومی‌ای که در کودکی به اجبار از والدین خود جدا شده‌اند، غرامت بپردازد. بیش از 100 هزار کودک بومی ــ مشهور به «نسل ربوده‌شده» ــ در فاصله‌ی سال‌های 1900 تا 1970 به زور از خانواده‌های خود جدا شدند. این غرامت جبران مافات نخواهد کرد اما حاکی از نوعی تغییر لحن است.

در دیگر کشورها، بعضی از سیاستمداران بومی به مقام‌های عالی‌رتبه‌ی سیاسی دست یافتند. دِب هالَند به اولین وزیر بومیِ کابینه در آمریکا تبدیل شد؛ مری سایمون به اولین فرماندار کلِ بومیِ کانادا تبدیل شد؛ نیوزیلند نیز شاهد انتصاب نخستین فرماندار کل بومی (دِیم سیندی کیرو) بود.

 

۷. زنان در حوزه‌ی رهبری به پیشرفت‌هایی دست یافتند

در سال 2021، استونی، هندوراس، تونس، ساموا، سوئد و تانزانیا برای اولین بار زنان سیاستمداری را برای رهبری کشور برگزیدند. در همین حال، اِنگوزی اکونجو-ایویلا، اقتصاددان نیجریه‌ای، به اولین زن و نخستین آفریقایی‌ای تبدیل شد که به ریاست «سازمان تجارت جهانی» رسیده است.

در دنیای تجارت، تلاش برای پررنگ‌تر کردن نقش زنان در هیئت مدیره‌ی شرکت‌ها در بریتانیا تا حدی ثمربخش بود. بر اساس یک گزارش، در پنج سال گذشته تعداد مدیران زن در 100 شرکت بزرگ بورس اوراق بهادر لندن دو برابر شده است.

یکی از دیگر نشانه‌های پیشرفت عبارت بود از انتخاب اولین زن (زارا محمد) به‌عنوان رئیس «شورای مسلمانان بریتانیا».

 

۸. در حوزه‌ی تنوع نژادی هم پیشرفت‌هایی به دست آمد

در ماه مارس، متنوع‌ترین فهرست در تاریخ نامزدهای جوایز اسکار منتشر شد ــ نشانه‌ای از تلاش آکادمی علوم و هنرهای سینمای آمریکا برای تغییر سیمای مردانه و سفیدِ خود.

در همان ماه، ولز اعلام کرد که تدریس تاریخ سیاه‌پوستان در مدارس اجباری است. و در انتخابات محلی بریتانیا، جوان اندرسون به اولین شهردار زن سیاه‌پوست در یک شهر بزرگ (لیورپول) تبدیل شد.

از انجمن سلطنتیِ ادبیات بریتانیا نیز خبرهای خوبی به گوش رسید؛ در ماه دسامبر، این انجمن برناردین اِواریستو، نویسنده‌ی برنده‌ی جایزه‌ی بوکر، را به‌عنوان رئیس جدید خود برگزید. او نخستین نویسنده‌ی غیرسفیدپوست است که به این مقام دست یافته است.

 

۹. یک شرکت چندملیتی در پی مقابله با نابرابریِ طبقاتی برآمد

شما با شکاف جنسیتی دستمزدها آشنا هستید. اما آیا چیزی درباره‌ی شکاف اجتماعی-اقتصادی دستمزدها شنیده‌اید؟ خب، احتمالاً به‌زودی چیزهای بیشتری درباره‌ی این مسئله خواهید شنید زیرا کِی‌پی‌ام‌جی، یک شرکت حسابداری، به اولین شرکت بزرگ در بریتانیا تبدیل شد که گزارشی درین‌باره منتشر کرد.

نتیجه چه بود؟ شکافی ۸/۶ درصدی در متوسط دستمزد میان کارمندانی از خانواده‌های طبقه‌ی کارگر و کارمندانی از خانواده‌های طبقه‌ی متوسط.

خبر خوب این است که کی‌پی‌ام‌جی وعده داده که به این مسئله بپردازد. این شرکت از دیگر شرکت‌ها نیز خواسته است که با انتشار گزارش‌های مربوط به شکاف‌ اجتماعی-اقتصادیِ دستمزدها به مقابله با نابرابری طبقاتی کمک کنند.

 

۱۰. گروه 7 از توافق برای اخذ مالیات از شرکت‌های چندملیتی حمایت کرد    

در ماه ژوئن، بریتانیا، فرانسه، ایتالیا، کانادا، آمریکا، ژاپن و آلمان درباره‌ی اخذ مالیات بیشتر از شرکت‌های چندملیتی به توافقی «تاریخی» دست یافتند. این 7 کشور پذیرفتند که این شرکت‌ها را به پرداخت مالیات بیشتری در کشورهای محل فعالیت خود وادار کنند. آنها همچنین توافق کردند که حداقل نرخ مالیات شرکت‌ها 15 درصد باشد.

این قوانین فقط در این 7 کشور اجرا خواهد شد، و 15 درصد در مقایسه با نرخ‌های فعلیِ مالیات، زیاد نیست. با وجود این، این اقدام گامی در جهت دستیابی به توافقی جهانی درباره‌ی اصلاح مالیاتی به شمار می‌رود، امری که زمانی بعید به نظر می‌رسید.

 

۱۱. درآمد پایه رواج یافت

در سال 2021، پرداخت حقوق از طرف دولت‌ها به افراد خانه‌نشین در دوران قرنطینه سبب شد که مفهوم «درآمد پایه‌ی همگانی» از کتاب‌های اندیشمندان آرمان‌شهرگرا به گفتمان عمومی راه یابد.

ولز، یکی از ایالت‌های کره‌ی جنوبی و بعضی از شهرها در آمریکا- کشوری که به طور سنتی از نوآوری‌های رفاهیِ مترقی استقبال نمی‌کرده است – وعده دادند که طرح‌های پرداخت درآمد پایه‌ی همگانی را آزمایش کنند. در همین حال، ایرلند اعلام کرد که به منظور رفع تنگنای اقتصادیِ ناشی از شیوع ویروس کرونا به هنرمندان درآمد پایه خواهد پرداخت.

نتایج مقدماتیِ طرح آزمایشی پرداخت درآمد پایه‌ی همگانی در استاکتون، در کالیفرنیا، نیز منتشر شد. یافته‌ها نویدبخش بود: برخلاف نظر مخالفان این طرح که آن را مایه‌ی بی‌انگیزگیِ افراد برای کار می‌دانستند، معلوم شد که دریافت‌کنندگان درآمد پایه دو برابر دیگران شغل تمام‌وقت پیدا کردند. علاوه بر این، آنها گزارش دادند که سلامت روانی‌شان به طور چشمگیری بهبود یافته است.

 

۱۲. کشورها ایده‌ی کاهش روزهای کاریِ هفته را بررسی کردند

در ماه دسامبر، امارات متحده‌ی عربی اعلام کرد که تعداد روزهای کاریِ هفته را به ۴/۵ روز کاهش خواهد داد. اسپانیا به اولین کشور اتحادیه‌ی اروپا تبدیل شد که هفته‌ی کاری 32‌ ساعته را در سپتامبر آزمایش کرد.

اسکاتلند نیز سرگرم بررسی یک طرح آزمایشی است؛ بعضی کسب‌وکارها در اسکاتلند پس از کاهش روزهای کاریِ هفته‌ گزارش دادند که نه تنها بهره‌وری کاهش نیافته بلکه از استرس کارمندان هم به میزان چشمگیری کاسته شده است.

شرکت‌های دیگری نظیر یونیلِوِر نیز هفته‌ی کاریِ کوتاه‌تر را آزمایش کردند. در سال 2022 باید منتظر اقدامات مشابه بیشتری در این زمینه بود.

 

13. بعضی گونه‌های حیوانی از خطر انقراض نجات یافتند

فهرست گونه‌های در معرض خطر همچنان با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال رشد است اما در سال 2021 بعضی از حیوانات از خطر انقراض نجات یافتند. ماهی تُن، ببر سیبری، گاومیش اروپایی و آهوی سایگا ثابت کردند که انقراض اجتناب‌ناپذیر نیست و تلاش برای حفظ حیات وحش می‌تواند مؤثر باشد.

دیگر خبر دلگرم‌کننده این بود که بعضی گونه‌ها به محلی بازگشتند که مدت‌ها قبل آن را ترک کرده بودند: نیم قرن پس از اینکه رود تِیمز را «از نظر زیست‌شناختی مرده» خواندند کوسه‌هایی در آن دیده شد؛ ماهی خمسی به رود کلاید در گلاسکو برگشت؛ و بعد از 100 سال غیبت، دوباره سر و کله‌ی عقاب‌های زرین در لاخ لوموند در اسکاتلند پیدا شد، امری که پرنده‌شناسان آماتور را به‌شدت به هیجان آورد.

 

۱۴. بعضی گونه‌های حیوانی به زیستگاه‌ پیشین خود بازگشتند

در سال 2021، جنبش جهانی احیای حیات وحش شتاب گرفت و برنامه‌های اعاده‌ی حیوانات به زیستگاه قبلی خود توجه رسانه‌ها را جلب کرد.

پس از 70 سال، جگوار به ایبِرا وِتلَندز در آرژانتین بازگشت؛ برای اولین بار در 3000 سال گذشته، شیطان تاسمانی ]پستانداری گوشت‌خوار[ در استرالیا تولیدمثل کرد؛ و برای نخستین بار از دهه‌ی 1940، ایالت کلرادو در آمریکا شاهد به دنیا آمدن توله‌ی گرگ خاکستری بود.

در همین حال، سکونت مجدد بیدَستَرها (سگ‌های آبی) در بریتانیا ادامه یافت؛ گربه‌های وحشی برای رها شدن در طبیعت اسکاتلند پرورش یافتند؛ و پروژه‌ای برای بازگرداندن گاومیش‌ به انگلستان ادامه یافت. قرار است که این گاومیش‌ها در بهار سال 2022 به انگلستان وارد شوند.

 

۱۵. تعداد مناطق حفاظت‌شده‌ی دنیا افزایش یافت

در ماه مه، با انتشار گزارش «اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت» معلوم شد که مساحت نواحی‌ای که در دهه‌ی گذشته به فهرست مناطق حفاظت‌شده‌ی دنیا اضافه شده‌اند بیش از مساحت روسیه بوده است.

یکی از مناطق جدیدی که در سال 2021 به این فهرست اضافه شد، یک «شاه‌راه کوسه‌ها» در پاسیفیک جنوبی بود. این امر به محافظت از زیست‌بوم دریایی در ناحیه‌ای کمک خواهد کرد که بر اثر ماهی‌گیریِ بیش‌ازحد آسیب دیده است.

در ماه مه، گزارش دلگرم‌کننده‌ی دیگری هم منتشر شد: مساحت جنگل‌های جدید ایجادشده در دنیا از سال 2000 تا کنون معادل مساحت فرانسه بوده است. هرچند این امر ضرر و زیان ناشی از جنگل‌های ازدست‌رفته در این دوره را جبران نمی‌کند اما نشان می‌دهد که جنگل‌زدایی لزوماً جبران‌ناپذیر نیست.

 

۱۶. تلاش برای مقابله با آلودگی پلاستیکی افزایش یافت

در ماه ژوئیه، اتحادیه‌ی اروپا 10 کالای پلاستیکیِ یک‌بارمصرف را که از مدت‌ها قبل به سواحل اروپا صدمه زده‌اند، ممنوع کرد- خبری خوب برای دوستداران آب‌تنی و زیست‌بوم دریایی.

دولت فرانسه از این هم جلوتر رفت و با بسته‌بندیِ پلاستیکی برای میوه و سبزیجات وداع کرد؛ مصرف‌کنندگان فقط تا ابتدای سال جدید فرصت دارند که راه‌های جایگزینی بیابند. اسپانیا نیز قانون مشابهی وضع کرد اما تا ابتدای سال 2023 به مصرف‌کنندگان فرصت داد.

در ماه اکتبر، پرو‌ژه‌ای برای پاکسازی اقیانوس پاسیفیک از زباله آغاز شد، و نخستین محموله‌ی زباله به خشکی برگردانده شد. در ماه ژوئیه، پژوهشگران فهمیدند که باکتری‌های موجود در روده‌ی گاو می‌تواند چند نوع پلاستیک را تجزیه کند.

 

۱۷. تولید گوشت آزمایشگاهی به نقطه‌ی عطف رسید

گشایش اولین کارخانه‌ی تولید گوشت آزمایشگاهی دنیا در اسرائیل در ماه ژوئیه نویدبخش مصرف گوشت بدون احساس گناه و عذاب وجدان بود.

افتتاح این کارخانه گامی بلند در جهت دستیابی به فناوری‌ای است که می‌تواند تغذیه‌ی جمعیت فزاینده‌ی دنیا بدون نیاز به کشتار حیوانات و جنگل‌زدایی را تضمین کند.

بنیان‌گذار این کارخانه، شرکت «فناوری‌های گوشتیِ آینده»، در این زمینه بی‌رقیب نیست. در ماه دسامبر، یک شرکت اسرائیلی دیگر، «می‌تِک»، به کمک چاپگرهای سه‌بُعدی بزرگ‌ترین استیک آزمایشگاهی را تولید کرد.

 

۱۸. شهرها خود را برای انقلاب در بازیافت مواد آماده کردند

تحقیقی در ماه اوت نشان داد که استفاده از دوچرخه‌های باری پاکیزه‌ترین و سریع‌ترین راه برای حمل‌ونقل کالا در لندن است. در ماه سپتامبر، اولین طرح اینترنتیِ استفاده‌ی مشترک از این دوچرخه‌ها آغاز شد. در همین ماه، رفت‌وآمد خودروها در یکی از شلوغ‌ترین خیابان‌های این شهر ممنوع شد.

در ماه اکتبر، آن هیدالگو پس از انتخاب مجدد به‌عنوان شهردار پاریس اعلام کرد که می‌خواهد پایتخت فرانسه را به یک «شهر دوچرخه‌سواری» تبدیل کند.

 

۱۹. پیشرفت‌هایی در زمینه‌ی تولید هواپیماهای کمترآلاینده به دست آمد

در ماه آوریل، یک شرکت تازه‌تأسیس هوانوردی گفت که تا سال 2026، هواپیماهای هیدروژنی‌ای را به پرواز درخواهد آورد که گازهای کربنی منتشر نمی‌کنند؛ در ماه مه، یک شرکت بریتانیاییِ تولیدکننده‌ی هواپیماهای بدون بال وعده داد که در سال 2025 اولین مسیرهای کوتاه تجاری را افتتاح خواهد کرد؛ و در ماه اوت، بریتانیا شاهد پرواز تاریخیِ یک هواپیمای هیبریدی بود.

علاوه بر این، نگرانی از تغییرات اقلیمی سبب شده است که قطارهای شبانه‌ی اروپا دوباره شروع به کار کنند.

 

۲۰. کشورهای مترقی برای مجازات مجرمان به چیزی غیر از زندان فکر می‌کنند

از مدت‌ها قبل در بسیاری از کشورها زندان پاسخی به جرم بوده، اما نشانه‌ها حاکی از تغییر نگرش است ــ و این تغییر نگرش نتایج دلگرم‌کننده‌ای داشته است.

تعداد زندانیان در آمریکا، که از نظر سرانه‌ی زندانی در رتبه‌ی اول دنیا قرار دارد، به کمترین میزان از سال 1995 رسید. تغییرات در قانون کیفری و صدور احکام حبس کوتاه‌مدت‌تر برای برخی جرائم به کاهش تعداد زندانیان کمک کرد.

در همین حال، هلند بیش از پیش بر برنامه‌های پیشگیری از وقوع جرم در میان جوانان تأکید کرده است. افزون بر این، این کشور بر بازپروری به جای صدور احکام زندان تمرکز کرده است. تعداد زندانی‌ها در هلند آن‌قدر کم شده که زندان‌های این کشور در حال تعطیل و تبدیل شدن به مدرسه، هتل و مراکز نگهداری از پناهجویان هستند.

 

۲۱. بعضی از پروژه‌های مناقشه‌انگیز استفاده از سوخت‌های فسیلی لغو شد

بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، پروژه‌ی مناقشه‌انگیز احداث خط‌ لوله‌ی نفتی کیستون اکس‌ال را لغو کرد؛ شرکت دراکس از احداث بزرگ‌ترین نیروگاه گازی در اروپا منصرف شد؛ شرکت شل از بهره‌برداری از حوزه‌ی نفتی کامبو در اسکاتلند انصراف داد؛ چین قول داد که تأمین بودجه‌ی پروژه‌های ذغال‌سنگی در خارج از این کشور را متوقف کند؛ و پرتغال به جدیدترین کشور اروپایی تبدیل شد که از مصرف ذغال‌سنگ دست برداشته است.

انتشار گزارشی در ماه سپتامبر نشان داد که از زمان معاهده‌ی اقلیمی پاریس، سه چهارم از پروژه‌های احداث نیروگاه‌های ذغال‌سنگی لغو شده‌اند.

و آخرین خبر خوب اینکه بر اساس حکم دادگاهی در هلند، شرکت نفتیِ عظیم شل باید تا سال 2030 انتشار گازهای کربنی را 45 درصد کاهش دهد.

 

برگردان: عرفان ثابتی

---

گَوین هِینز سردبیر دیجیتال وبسایت پازیتیو نیوز است. مقالات او در بی‌بی‌سی و روزنامه‌ی «دیلی تلگراف» هم منتشر شده است. آنچه خواندید برگردان گزیده‌هایی از این نوشته با عنوان اصلیِ زیر است:

Gavin Haines, ‘What went right in 2021: the top 26 good news stories of the year’, Positive.News, 24 December 2021.