نشان قابیل: بشر و جنگ

مارگارت مک‌میلان

آیا جنگ جزئی از ماهیت بشری است؟ جنگ چه ویژگیای دارد که هم باعث ترس است و هم چیزی ستایش‌برانگیز؟ جنگها چگونه در سازماندهی جوامع بشری مؤثر بودهاند؟ آیا جنگ مسئله‌ای زیست‌شناختی است یا فرهنگی؟

اقناع چه فرقی با فریفتن دارد؟

رابرت ناگِل

وقتی کسی را فریب‌کار بخوانیم، در واقع از او انتقاد کرده‌ایم. وقتی می‌گویید فریب خورده‌اید، دارید از بدرفتاری با خود شکایت می‌کنید. فریب‌کاری (manipulation) در بهترین حالت بالقوه خطرناک است و در بدترین حالت کاملاً غیراخلاقی است. اما چرا چنین است؟ فریب‌کاری چه اشکالی دارد؟ آدمیان همیشه، و به شکل‌های گوناگون، یکدیگر را تحت نفوذ قرار می‌دهند. اما چه چیز فریب‌کاری را از دیگر انواع اِعمال نفوذ متمایز می‌کند، و چه چیز آن را غیراخلاقی می‌سازد؟

هنر کیمیا کردن خاک

هادی کی‌کاووسی

جری پولاک آرتیست چک‌تبار وقتی اولینبار جزیره‌ی هرمز را می‌بیند می‌گوید: «اگر خداوند همهی دنیا را رنگ کرده باشد، آخرسر به جزیرهی هرمز آمده و پالت رنگش را اینجا گذاشته است». در تاریخ هزارسالهی هرمز بسیاری هستند که جزیره آنان را مرعوب این پالت کرده است. مارکوپولوی ونیزی و آلبوکرک دریاسالار پرتغالی و قشون کمپانی هندشرقی از معروفترین مسخشدگان این جزیره‌ی اسرارآمیزند.

چرا پاپ به فیلسوف تلفن زد؟

سانتیاگو زابالا

تابستان امسال، در جریان جام جهانی، با برخی از دوستان برای تماشای یکی از مسابقه‌های فوتبال به خانه‌ی جیانی واتیمو، فیلسوف ایتالیایی و عضو سابق پارلمان اروپا، در تورین رفتیم. به محض این که تیممان عقب افتاد واتیمو گفت: «راستی یادم رفت بگویم که پاپ دیروز به من زنگ زد.»

زنان کارگردان عرب، دشواری‌ زن بودن را ثبت می‌کنند

فرناز سیفی

اکتبر هرسال، شهر واشنگتن دی‌سی، میزبان جشنواره‌ی فیلمی با عنوان «شب‌های عرب» است. فیلم‌های کوتاه و بلند، داستانی و مستند، از کشورهای مختلف عرب در ۲ هفته نمایش داده می‌شود و گاه کارگردان‌های بعضی از فیلم‌ها برای جلسه‌ی پرسش و پاسخ با شرکت‌کنندگان در برنامه حضور پیدا می‌کنند.

پسرم می‌پرسید پس مردم کجا بودند؟

در گفتکو با محمد حیدری  

در آستانه‌ی بیستمین سالگرد قتل‌های سیاسی آذرماه ۱۳۷۷ که بعدها به قتل‌های زنجیره‌ای معروف شد، پرستو فروهر ساعات و روزهای بعد از قتل پدر و مادرش، داریوش و پروانه فروهر را به یاد می‌آورد، و تجربه‌های خود را از ماه‌ها و سال‌ها پیگیری‌ حقوقی و دادخواهی در ایران روایت می‌کند.

یادی از احمد میرعلایی

رضا فرخ‌فال

بیست و سه سال پیش در اوایل آبانماه جسد احمد میرعلایی در یکی از خیابانهای اصفهان پیدا شد. این نویسنده و روشنفکر سرشناس با ترجمه‌ی آثار نویسندگان بزرگی همچون بورخس، میلان کوندرا، اکتاویو پاز، گراهام گرین و ویلیام گولدینگ برای نخستین بار فارسی‌زبانان را با آن‌ها آشنا کرد. احمد میرعلایی را یکی از نخستین قربانیان قتل‌های معروف به زنجیره‌ای می‌دانند.

افسانه‌ی آزادی

یووال نوح هراری

آیا دانشوران باید همیشه حقیقت را بیان کنند، حتی اگر این کار به ضرر همسازی اجتماعی باشد؟ آیا باید دروغ را افشا کرد، حتی اگر این دروغ مایه‌ی دوام نظم اجتماعی باشد؟ وقتی کتاب جدیدم، 21 درس برای قرن بیست و یکم، را می‌نوشتم، در مورد لیبرالیسم با همین مشکل دست و پنجه نرم می‌کردم.

زنان و دختران ایزدی: شاهدان فراموش‌نشده‌ی جنایت

امید رضایی

دادستانیِ آلمان تاکنون دو حکم بازداشت بین‌المللی برای جنایت‌کاران داعش که در آزار جنسی دختران و زنان سنجاری دست داشته‌اند صادر کرده است. این احکام محصول تحقیقات گسترده‌ی دادستانی از زنانی است که حاضر شده‌اند در مورد آنچه بر سرشان آمده شهادت بدهند.

آیا هوش مصنوعی عواطف ما را کنترل خواهد کرد؟

پولینا آرونسون و جودیت دوپورتِیل

هوش مصنوعی دیگر فقط به این کار نمی‌آید که سریع‌ترین مسیر رانندگی از لندن به بخارست را محاسبه کند یا در شطرنج از گری کاسپاروف جلو بزند. هوش مصنوعی وارد مرحله‌‌ی دیگری شده است، مرحله‌ی عواطف مصنوعی. حالا آدم‌های زیادی هر روز در مورد احساساتشان- چه خوب چه بد- جملاتی خطاب به همدم‌های دیجیتالی خود می‌گویند. مثلاً: «سیری، من احساس تنهایی می‌کنم».

شاعری که چهره‌اش پیدا نیست

اَمبِر ویلکینسون و فیلیپ یِدیک

حصه هلال، شاعر چهل و سه ساله‌ی اهل عربستان سعودی که روبنده بر چهره دارد، به لطف سرودن اشعاری در مخالفت با تروریسم و بنیادگرایان مسلمان شهرت یافته است. مستند «شاعره»، که به زندگی این شاعر خود‌آموخته‌ی بادیه‌نشین‌تبار می‌پردازد، در جشنواره‌هایی نظیر لوکارنو و جشنواره‌ی جهانی فیلم‌های مستند در آمستردام نمایش داده شده است. آن‌چه در ادامه می‌خوانید نقدی بر این فیلم و گفت‌وگویی با یکی از دو کارگردان آن است.

رادیکالیسم انقلابی هلن کلر

فرناز سیفی

هلن کلر نویسنده‌ای بود نابینا و ناشنوا و به‌رغم دشواری‌های بسیار توانست خواندن، نوشتن و صحبت کردن بیاموزد، بنویسد و به نمادی از اراده تبدیل شد. این روایت غالب از هلن کلر است. اما او تا زمانی که زنده بود سعی داشت با این تصویر تک‌بعدی و «اسطوره‌ی موفقیت شخصی» که رسانه‌ها از او می‌ساختند، مبارزه کند.

پناهجویان خاورمیانه‌ای در فرودگاه آلمان نازی چه می‌کنند؟

وِرِنا نیس

کریم عَینوز، کارگردان برزیلی-الجزایریِ مستند فرودگاه مرکزیِ تِمپِلهوف، می‌گوید که آن‌چه او را به ساختن این فیلم برانگیخت «تضاد میان بنای نظامیِ غول‌پیکرِ دوران رایش سوم ]نازی[ و خیمه‌های محقر پناهجویان تازه‌وارد» بود.

گلنار شهیار: روایت زن و بدن و موسیقی جاز

امید رضایی

هرچند موسیقی جاز (Jazz) به اندازه‌ی دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی محبوب نیست، اما هنوز کلوب‌هایی هستند که از یک طرف به هنرمندان جوان‌تر فرصت می‌دهند که صدای‌شان شنیده شود و از طرف دیگر به دوست‌داران موسیقی جاز این شانس را می‌دهند که صداهایی متفاوت بشنوند. یکی از این صداها، که هر از گاهی در یکی از کلوب‌های برلین روی صحنه می‌رود، گروه موسیقی «گلنار-ماهان» است.

آیا مطالعه‌ی گذشته واقعاً به فهم حال کمک می‌کند؟

رابرت کروکرافت

رابین جورج کالینگوود نظر جالبی درباره‌ی بصیرت مورخان خبره ارائه داد. این مورخ نامدار، تفاوت میان آشنایان و ناآشنایان با تاریخ را شبیه به تفاوت میان «جنگلبانان متبحر» و «مسافران ناآگاه» در جنگل میدانست. در حالی که مسافران با خود فکر میکنند «اینجا چیزی غیر از درخت و سبزه نیست»، جنگلبانان خطرات نادیدنی را میشناسند و میگویند «مراقب باش، ببری لابهلای سبزهها کمین کرده است».

«مسئله‌ی ایران؟»

در گفتگو با محمد حیدری

ایران و ایرانی بودن به چه معناست؟ شاخص‌های هویت ایرانی کدام‌اند؟ آیا ایران با مسئله‌ای ویژه به عنوان «مسئله‌ی ایران» روبروست؟