«چهره‌ی مطبوعات معاصر»؛ یک مرجع بی‌همتا

روشنفکر لبنانی، جبران خلیل جبران، درست می‌‌‌‌‌‌گفت که «آنانی که با جوهر می‌‌‌‌‌‌نویسند شبیه به آن‌هایی نیستند که با خون دل می‌نویسند.» و نویسندگان فمینیست عرب بهترین مصداق این گفته‌اند.

ترکیبی از جنگل‌زدایی، آتش‌سوزی‌های جنگلی و خشک‌سالی صدها خفاش میوه‌خوار را از زیست‌گاه اصلی‌شان به باغ‌های میوه در نزدیکی مزارع متراکم پرورش خوک رانده است. این شرایط سبب ظهور ویروس نیپا شد که از خفاش‌های مبتلا به بیماری به خوک‌ها سرایت کرد و از خوک‌ها به مزرعه‌داران. طی دو سال بعد بیماری بیش از صد نفر را کشت. این اتفاق باید باعث هشدار می‌شد.

در نیم قرن گذشته جهان بر اثر جریان‌های تجارت و سرمایه‌گذاری دگرگون شده است. منابع غذایی و تولید همه چیز، از کفش ورزشی گرفته تا تلفن‌های همراه، دگرگون شده است. تحقیق و استعلام بانکی در نیوکاسل (بریتانیا) در بنگلور (هندوستان) مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. شغل‌های صنعتیِ تضمین‌شده در اروپا و آمریکای شمالی محو شده‌اند و در آن سوی دیگر جهان از نو نمایان شده‌اند.

چطور ده‌ها نهاد ریز و درشت دولتی در ایران توانستند سیاست‌های جداسازی جنسیتی را توجیه کرده و بقبولانند؟ شیوه‌های اجرایی این قوانین و آیین‌نامه‌ها چطور شکل گرفت و پیش رفت؟ چه کسانی از فضاهای جداسازی‌شده استفاده می‌کنند و این فضاهای عمومی خط‌کشی‌ و مرزبندی شده، برای زنان چه معنا و مفهومی دارد؟

شولومو آوینری، روشنفکر و دانشور نامدار اسرائیلی، تلاش کرده است ارتباط مارکس را با یهودی بودن او به‌رغم کمبود اطلاعات تاریخی روشن کند. آوینری تبیین‌های خیره‌کننده‌ای را مطرح می‌کند، که با اظهاراتی از روی حدس و گمان توضیح داده می‌شود.

از انقلاب فرانسه به این سو که جامعه‌ی غربی وارد دوران مدرنیته شد، شکل رابطه‌ی قدرت و هنر هم تغییر کرد. حتی در آخرین شکل این رابطه که تا قرن بیستم میلادی ادامه داشت و حتی امروز نیز در برخی کشورها نظیر فرانسه همچنان رایج است، دولت وظیفه‌ی قانونی دارد که مقداری از بودجه‌ی مورد نیاز تولید آثار هنری را بپردازد، حتی اگر این هنر اعتراضی و در مخالفت با سیاست‌های دولت باشد.

در زمان ویروس کرونا، اصطلاح کمک متقابل را برای توصیف طرح‌های تعاونیِ داوطلبانه‌ی جدید پرشماری به کار برده‌اند که در واکنش به این فاجعه پدیده آمده‌اند. «همبستگی نه نیکوکاری»، به مثابه‌ی آرمان کمک متقابل، این روزها ورد زبان‌هاست.

چرا در ایران آمار اعدام یکی از بالاترین‌ها در جهان است؟ آیا این‌ اعدام‌ها توجیه فقهی دارد؟ مبانی حقوقی اعدام و قوانین کیفری در ایران چیست؟ این‌ها از جمله سؤالاتی‌ست که در گفتگو با مهدی خلجی، پژوهشگر دینی، و شادی صدر، حقوق‌دان و وکیل دادگستری مطرح کرده‌ایم.

ژیزل حلیمی، حقوق‌دان، وکیل دعاوی، مبارز ضد استعمار، مدافعِ حقوق زنان و یکی از چهره‌های برجسته‌ی فمینیسم در فرانسه در روز 28 ژوئیه‌ی سال جاری در سن ۹٣ سالگی چشم از جهان فروبست.

در این روزها و هفته‌ها که موج اعتراض به تبعیض نژادی، از آمریکا به بسیاری کشورهای جهان رسید، وب‌سایت‌های سینمایی و غیرسینمایی فهرستی از فیلم‌های دارای مضامین ضدنژادپرستانه ارائه دادند. منهای کاربرد این فهرست‌ها به قصد شناخت بیشتر مردم از انواع تبعیض‌های قومی و نژادی، نگارنده از پیگیری آنها بهره‌ی دیگری نیز برده است ...

دولت و کشور بیمار است، اقتصاد بیمار است، و بانک‌ها کلاه‌شان پس معرکه است. بله نظام ممکن است فروبپاشد. من تمام مدت مضطرب و نگران‌ام. حالا مثل گذشته از بمباران نگران نیستم بلکه نگران آن چیزی هستم که پس از این آشوب‌ها روی خواهد داد. این دفعه، نمی‌دانم آینده چه خواهد شد. هیچ‌کس نمی‌داند. اما مطمئناً لبنانی که می‌شناسید دیگر وجود نخواهد داشت.

پس از گزارش‌های بالا از میزان مرگ‌ومیر، که تنها به استانبول مربوط می‌شد، حکومت به صورت پنهانی دلیل مرگ و سن افراد را از اطلاعات تمامی گزارش‌های مرگ‌ومیر حذف کرد. پلیس از چند عضو انجمن پزشکی ترکیه، که نماینده‌ی ۸۰ درصد از پزشکان ترکیه است، بازجویی کرد و کسانی را که اطلاعاتی مغایر با آمار حکومتی منتشر کرده بودند، از گروه مقابله با کووید-۱۹ کنار گذاشت.

بازرگانان هلندی نخستین کسانی بودند که برگ چای را در سال 1609 به اروپا وارد کردند اما در اواخر دهه‌ی نخستِ 1700 کمپانی انگلیسی هند شرقی، که دولت با دادن امتیاز انحصاری از آن حمایت می‌کرد، بر آن‌چه به «تجارت کانتون» معروف شد سلطه یافت. در عصر طلایی قرن هیجدهم، چای نماد پایگاه شاخص تمدن چینی در جهان بود.

نهاد حداد، که به فیروز شهرت دارد، بعد از ۱۵ سال، اولین کنسرت خود را در کشورش برگزار کرد. حضورش بر موسیقی‌اش سبقت گرفت. این کنسرت با مفاهیم وحدت و آشتیِ ملی در هم تنیده بود. او که از لحاظ راهبردی کنسرت خود را در بیروت، نقطه‌ی تلاقی شرق و غرب و در میدان شهدای این شهر برگزار کرد، حسی از خوش‌بینی و امیدواری را در پیکر کشور لبنان دمید.

استفاده از هنر خودنگاری برای اعتراض و نافرمانی از هنجارهای اجتماعی سابقه‌ای طولانی دارد و امروز هم به وسیله‌ای برای اعتراض به تبعیضات نژادی در آمریکا تبدیل شده است.

اخبار جعلی از تبلیغ کمپین‌های سیاسی و ضربه به اعتبار افراد و نفرت‌پراکنی تا افزایش مخاطب، دنبال‌کننده و سود مالی، اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. با افزایش ضریب نفوذ اینترنت و گسترش شبکه‌های اجتماعی، حالا دیگر پروپاگاندا و شایعه‌پراکنی در انحصار سیاستمداران، دولت‌ها و رسانه‌های پرنفوذ نیست. اما راه مقابله با این شایعات و اخبار جعلی چیست؟

در سال ۲۰۰۶، گروهی از پژوهشگران نروژی شروع به مطالعه‌ی این موضوع کردند که چگونه روان‌درمانانِ باتجربه به مردم کمک می‌کنند که خود را تغییر دهند. این گروه که میکائیل رونستاد، استاد روان‌شناسی بالینی در دانشگاه اسلو، آن را رهبری می‌کرد، پنجاه بیمار و درمانگرانشان را دنبال کردند و آن‌چه درمان‌گران را اثرگذار می‌کرد با دقتِ کامل به جزئیات، زیر نظر گرفتند.

در شگفت می‌مانیم که کجا می‌شود نمونه‌ای از نیکی را در دنیای سیاست امروز پیدا کرد. آشوکا، امپراتور هند باستان، تصور می‌کرد که انتشار آرمان‌های او برای گسترش نیکی اهمیت دارد. نهرو زمانی مصرانه از اعضای مجلس قانون اساسی خواسته بود به خاطر بیاورند که امپراتوری آشوکا «دوران جهانی» بودن هند بوده: دورانی که کشور هند همسایگانش را نه از راه جنگ که از راه فرهنگ زیر نفوذ می‌گرفت.